Hoe kijken we naar verslaving? En hoe gaan we ermee om in de zorg? Ondanks wetenschappelijke ontwikkelingen bestaan er nog veel vooroordelen over verslaving, zowel in de samenleving als onder zorgprofessionals. Dit maakt het voor mensen die te maken hebben met verslavingsproblematiek moeilijker om passende ondersteuning te vinden. GGZ Ecademy en Novadic-Kentron hebben hun expertise samengebracht bij de ontwikkeling van twee nieuwe online leertrajecten over verslaving. Deze e-learningmodules helpen zorgprofessionals om verslavingsproblematiek beter te begrijpen en effectiever te begeleiden. Het leertraject ‘Verslaving en middelen’ behandelt verslaving in brede zin, inclusief de rol van middelen en de functie van gebruik. Het gratis toegankelijke leertraject ‘Drugswiel’ draait om een innovatieve methodiek, die professionals helpt bij het herkennen van patronen in middelengebruik en de bijbehorende risico’s. Met deze leertrajecten wordt het Drugswiel voor het eerst breed geïntroduceerd in Nederland.
Een vernieuwde en eigentijdse benadering van verslaving
Bij Novadic-Kentron zijn Muryel Rozemeijer en Jorg De Vlam verantwoordelijk voor de ontwikkeling van de nieuwe e-learningmodules en de integratie van het Drugswiel. ‘De oude module was hard toe aan een update,’ zegt Rozemeijer. ‘Onze kennis over verslaving is verder ontwikkeld en de vorige module had een doorlooptijd van minimaal vijf uur – een flinke tijdsinvestering.’ Ze waren al begonnen met een herontwerp voor de interne training bij Novadic-Kentron, toen GGZ Ecademy hen benaderde voor een update van het leertraject om daarmee de leerstof breder beschikbaar te maken. ‘Zo kwamen onze ideeën samen,’ vertelt Rozemeijer. ‘Het voelde vanzelfsprekend om deze e-learningmodules te delen met álle professionals die in aanraking komen met verslavingsproblematiek. Dankzij de goede samenwerking met GGZ Ecademy hebben we in co-creatie met inhoudsdeskundigen sterkere en toegankelijkere leertrajecten ontwikkeld.’
Verslaving en middelen
Het leertraject ‘Verslaving en middelen’ biedt een toegankelijk, actueel en inhoudelijk sterk kader en vervangt de bestaande module ‘Verslaving, middelen en gokken’. Het behandelt de kernvragen waar professionals in de praktijk mee te maken krijgen en die ook belangrijk kunnen zijn voor naasten van iemand met verslavingsproblematiek. Vragen als ‘Wanneer ben je verslaafd?’ komen aan bod, maar net zo veel aandacht gaat naar de functie van het gebruik en het proces van verslaving. ‘We halen verslaving in dit leertraject uit de hoek van stigmatisering,’ zegt Rozemeijer. ‘Verslaving heeft vele gezichten, maar gaat vooral over ménsen – en dat laten we zien.’ Deze e-learningmodule bevat geen standaardcases of uitgekauwde oplossingen. ‘We streven zelfs niet altijd naar stoppen met gebruik,’ zegt De Vlam. ‘Gecontroleerd gebruik kan ook een oplossing zijn. Het doel verschilt per persoon en dat maken we in dit leertraject duidelijk.’ Het leertraject biedt niet alleen inzicht in de basisprincipes van risicovol middelengebruik, maar ook in hoe middelen het brein beïnvloeden, welke gebruiksfases er zijn en welke vormen van ondersteuning beschikbaar zijn bij verslavingsproblematiek. Ook de historische en huidige visies op (de behandeling van) verslaving en het herstelproces komen aan bod, evenals de rol van het Drugswiel als hulpmiddel.
Het Drugswiel: een nieuwe kijk op verslaving
Het gratis leertraject ‘Drugswiel’ richt zich specifiek op deze innovatieve tool en hoe professionals het kunnen inzetten in hun praktijk. ‘Het Drugswiel is een belangrijke innovatie binnen de verslavingszorg,’ zegt De Vlam. ‘Het werd in 2016 in Groot-Brittannië ontwikkeld, maar in Nederland nog niet breed ingezet. Dat gaat nu veranderen.’ Rozemeijer vult aan: ‘Deze nieuwe versie van het Drugswiel besteedt veel meer aandacht aan de effecten en functie van gebruik. We behandelen ook polygebruik en brengen zo de risico’s veel beter in beeld. Dat helpt bij de destigmatisering van verslavingsproblematiek en vermindert de marginalisering die ermee gepaard gaat.’ Het Drugswiel is daarnaast inzetbaar bij preventieactiviteiten. De ‘swirl’, die ontstaat door het combineren van verschillende middelen, is zelfs zo goed ontvangen dat de Britse ontwikkelaar van het model deze Nederlandse inbreng gaat overnemen.
Begrijpelijk en direct toepasbaar voor iedereen
‘Bij de ontwikkeling van deze leertrajecten wilden we naast de theorie ook casuïstiek nadrukkelijker inzetten,’ legt Rozemeijer uit. De Vlam vult aan: ‘Bovendien moesten de modules toegankelijk en begrijpelijk zijn voor iedereen, zodat je er zonder voorkennis aan kan beginnen. Daarom hebben we jargon vermeden en extra aandacht besteed aan inclusiviteit en niet-stigmatiserend taalgebruik. Nu zijn de leertrajecten niet alleen geschikt voor verslavingsartsen en preventieprofessionals, maar ook voor praktijkondersteuners en receptionisten van instellingen. Iedereen kan ermee aan de slag.’
Meer verdiepende e-learningmodules op komst
De e-learningmodule ‘Verslaving en middelen’ is het startpunt voor verdere verdieping. Ook beschikbaar zijn de aparte module over het Drugswiel en acht microlearnings over de verschillende categorieën van het Drugswiel. GGZ Ecademy en Novadic-Kentron ontwikkelen daarnaast een onderdeel over gedragsverslavingen en een verdiepend online leertraject over behandeling, begeleiding en de medische kant van verslaving, specifiek gericht op behandelaren. De eerste deelnemers hebben het leertraject ‘Verslaving en middelen’ inmiddels doorlopen. Wat hopen Rozemeijer en De Vlam dat mensen daarover bespreken bij de koffieautomaat? ‘Dat mensen meer begrip hebben voor verslaving, dat ze hun eigen beelden bijgesteld hebben en met meer mildheid kijken naar mensen die met verslaving kampen. Dan is ons doel al bereikt.’
