Er is een wederkerige relatie tussen psychische aandoeningen en armoede. Armoede vergroot de kans op mentaal lijden. Mentaal lijden vergroot op zijn beurt de kans om tot armoede te vervallen.
De impact van een instabiel inkomen
Een onvoldoende of instabiel inkomen leidt tot zorgen en onzekerheid. Dit kan leiden tot slechtere huisvesting. Mensen met lage inkomens worden hierdoor vaker blootgesteld aan omgevingsstressoren zoals geluidsoverlast, vervuiling, extreme temperaturen, geweld en criminaliteit. Armoede tijdens de zwangerschap en in de kindertijd vergroot de kans op slechte voeding. Dit kan resulteren in een verminderde cognitieve ontwikkeling. Het is dan ook niet vreemd dat mensen met de laagste sociaaleconomische status twee tot drie keer zo vaak lijden aan angsten en depressies als hun rijkere landgenoten.
Psychische aandoeningen en economische achteruitgang
Psychische aandoeningen verslechteren op hun beurt de economische situatie van individuen. De meeste mensen met langdurige psychische problemen hebben geen betaald werk, ook al zouden ze dat graag willen. Het stigma beperkt echter hun kansen op de arbeidsmarkt. Kortom, leven met een laag inkomen is stressvol. Tegelijkertijd hebben mensen in achterstandssituaties minder middelen om met moeilijke omstandigheden om te gaan.
Verschillen in toegang tot geestelijke gezondheidszorg
De verschillen in sociaaleconomische status zijn ook zichtbaar als je kijkt naar wie een beroep doet op de geestelijke gezondheidszorg. Mensen met de laagste inkomens hebben bijna drie keer zo vaak een behandeling in de ggz nodig als de rijkste mensen.
Een belangrijke factor hierbij is de mate van inkomensongelijkheid. In armere buurten met veel sociale cohesie en onderlinge solidariteit worden de effecten van armoede enigszins gedempt. Over het algemeen geldt echter dat hoe groter de inkomensongelijkheid in een populatie is, hoe slechter de geestelijke gezondheid van de bevolking.
Het is dus niet zo dat er in rijkere landen minder mensen met psychische aandoeningen zijn dan in armere landen. Wel is het zo dat er in landen met minder sociale ongelijkheid minder mensen zijn met mentale problemen.
Psychisch lijden wordt voor een belangrijk deel gedreven door sociale, niet-individuele factoren. Collectieve maatregelen die deze sociale factoren aanpakken, verhogen het mentale welzijn van de bevolking.
Meer informatie over armoede in de gratis GGZ Inspiraties
In de GGZ Inspiratie Armoede ontdek je aan de hand van een animatie hoe het mechanisme van armoede en psychische klachten werkt. En in de gratis GGZ Inspiratie ‘Sociale ongelijkheid maakt veel mensen ziek’ gaan we ook in op armoede en het belang van een vangnet voor mensen met problemen. Deze GGZ Inspiraties en andere filmpjes, podcasts en animaties kun je gratis bekijken.
Van Rob Keukens (inhoudelijk adviseur GGZ Ecademy)
Rob Keukens is naast zijn werk als inhoudelijk adviseur voor GGZ Ecademy betrokken bij de Federation Global Initiative on Psychiatry (FGIP). Dit is een internationale non-profit organisatie die zich wereldwijd bezighoudt met het bevorderen van humane, ethisch verantwoorde geestelijke gezondheidszorg. Hoeksteen van de organisatie is het opkomen voor het naleven van mensenrechten in de ggz.
