We moeten ernaar streven om plezier te maken
Mag er gelachen worden in de geestelijke gezondheidszorg? Wat is de kracht van humor en is lachen inderdaad het beste medicijn? Op 25 november gaan we tijdens een seminar op zoek naar antwoorden op deze vragen. We spraken alvast met gastspreker Dr. Sibe Doosje: docent positieve psychologie en onderzoeker naar humor.
Doosje maakt om te beginnen onderscheid tussen lachen en humor. ‘Lachen is gezond en is een gevolg van humor. Het heeft een heel belangrijke functie en sommige mensen zien het zelfs als een vorm van sporten. Maar je moet het ook niet overdrijven’, zegt hij. ‘Het is zeker een intense beweging en je kan er moe of uitgeput van raken, maar het calorieverbruik is relatief laag.’ Daarbij, een half uur achter elkaar lachen is lastig. ‘Waar moet je dan om lachen? En hoe lang houd je dat eigenlijk vol?’, zijn vragen die hij direct opwerpt. ‘Maar lachen is zeker ontspannend en ontzettend belangrijk in ons sociale contact met anderen. We moeten ernaar streven om plezier te maken.’
‘Humor, dat is een psychologisch fenomeen’, legt hij uit. Wat een goede grap is, daar moeten we even over nadenken en is afhankelijk van waar en met wie we zijn. ‘Humor is een kunst en het is volgens mij te leren. Je kan leren grappiger te worden.’
Humor in de samenleving
In onze samenleving is heel veel humor te vinden. In de media, op de werkvloer en ook in de geestelijke gezondheidszorg zien we vaak humor terug. ‘Werken in deze sector betekent dat je werkt in een ‘gekke’ omgeving. Humor kan helpen om zelf even gek te doen, met je collega’s en met cliënten’, legt hij uit. ‘Er is een tragedie gaande, ernstige problematiek en dat is een omgeving die zich goed leent voor het inzetten van humor.’
Het is best spannend om humor te gebruiken: ‘Dat is gewoon lef hebben, om dat te doen’, zegt Doosje. Humor kan lollig zijn, maar ook kwetsen. ‘Dat is belangrijk om te beseffen, maar geen reden om het in de ggz-praktijk niet in te zetten. De mismatch in de behandelkamer komt zeker niet alléén door een gebrek aan humor of het gebruik van de verkeerde humor. Sterker nog, humor kan het ijs breken en helpen. En gelukkig hebben heel veel mensen gevoel voor humor, uit welk deel van de wereld ze ook komen. Culturele verschillen zijn vaak clichés. Inmiddels zijn we zo verbonden met anderen in de wereld, dus ook met humoristische uitingen uit andere landen. We snappen elkaar wel, als er een grap wordt gemaakt.’
Invalshoeken van humor
Een invalshoek voor een goede dosis humor die hij alvast meegeeft: ‘Humor, zo leerde ik ook in een training stand-up comedy, gaat over je eigen sores. Humor zonder tragedie is eigenlijk niet echt humor, dat is een grap, zo eentje die iedereen ingestudeerd kan hebben.’ De doelstelling moet volgens Doosje wel zijn om leed te verminderen: ‘We grijpen ook naar dit middel als we het even niet meer weten, als situaties uit de hand lopen of onbeheersbaar worden. Dan gaan we grappen maken.’
Seminar 25 november
In dit seminar wil Doosje mensen niet direct grappiger maken. Wel wil hij ervoor zorgen dat deelnemers inzien dat humor simpel kan zijn, dat je het mag durven te gebruiken en mag blijven doen en dat je humor in je leven ‘kan uitnodigen’. ‘Lachen met elkaar is fijn, dat moeten we blijven doen.’
Sibe Doosje is eigenaar van Humorlab en verbonden aan de afdeling Klinische Psychologie aan de Universiteit Utrecht. In 2010 is Sibe gepromoveerd op een proefschrift over humor en gezondheid en hij heeft zich verdiept in de rol van vragen stellen in het onderwijs. In zijn verhaal op het seminar staan nieuwsgierigheid en interactie dan ook centraal.
