Het landschap van psychische en sociale hulpverlening is divers, uiteenlopend en complex. ‘Domeinoverstijgende samenwerking’ is steeds belangrijker voor organisaties, patiënten en zorgverleners, alleen dat is niet zomaar gedaan of geregeld. Christine Kuiper, senior Projectleider GGZ en Sociaal Domein bij kenniscentrum Phrenos ontwikkelde in samenwerking met GGZ Ecademy de nieuwe module over dit thema. Deze is vanaf maart 2024 gratis te volgen voor iedereen.
Phrenos zet zich al jarenlang in voor een samenleving waarin mensen met een psychische aandoening worden geaccepteerd. Dat betekent dat zij gelijkwaardig kunnen meedoen en zorg krijgen die het herstel ondersteunt. ‘En dat ze met al of niet doorlopende of terugkerende symptomen of problemen een betekenisvol leven op kunnen bouwen’, legt Kuiper uit. ‘De beweging naar domeinoverstijgende zorg is hierin heel belangrijk, en komt ook terug in het Integraal Zorgakkoord (IZA).’ Maar dat het in het IZA staat, wil niet zeggen dat het ook gebeurt, daar is meer voor nodig. ‘De wetgeving en financiering zijn namelijk nog altijd in hokjes ingericht.’ En, geeft Kuiper aan: ‘Doordat de ggz doorgaans regionaal georganiseerd is, ten opzichte van het lokale sociaal domein, heeft deze een dominante positie. Hier is ook nog veel te winnen, zeker voor gemeentelijke en welzijnsinstellingen en als het gaat over preventie en nabehandeling. Gaan kantelen is hard nodig. Professionals moeten echt een beetje buiten de lijntjes gaan kleuren, gewoon gaan doen. Hopelijk helpt deze e-learning daarbij.’
‘Aan de slag met domeinoverstijgend werken’ is het eerste product van de start van de samenwerking tussen Phrenos en GGZ Ecademy. Het product is gebaseerd op het door Phrenos ontwikkelde Kompas over hoe sociaal domein en ggz kunnen bouwen aan samenhang, kwaliteit en innovatie. De e-learning helpt bij kennisverspreiding, waardoor de kennis van Phrenos terechtkomt bij de doelgroep: professionals in de ggz. ‘Mensen in de praktijk kunnen kennismaken met wat domeinoverstijgend werken nu eigenlijk is. Het helpt je op weg om ermee aan de slag te gaan, vertelt je over de why, what en how. Op praktische wijze leer je als uitvoerend professional meer over hoe je deze manier van werken toepast in je eigen regio.’ In het Kompas staan vijf stappen centraal: het formeren van een (kern)groep, de situatie van het werkgebied in beeld, aan de slag met het kompas, aan de slag in de praktijk en omgaan met systeemknelpunten. Als je alle stappen doorlopen hebt, ligt er een concreet actieplan voor verbetering en vernieuwing in de gemeente, organisatie of regio. Een groot voordeel volgens Kuiper voor mensen die het nog moeilijk vinden: ‘Het geeft je een waardevollere gereedschapskist voor deze complexe variant van samenwerken.’
Gelijkwaardig samenwerken en de mens om wie het gaat met diens netwerk écht centraal stellen, vormt hierin een belangrijk onderdeel. Essentieel hierbij is dat niet alleen bestuurders en managers in the lead zijn, maar dat dit echt samen gebeurt met ervaringsdeskundigen en uitvoerend professionals. ‘Ook in de Regiobeelden zien we dat ondanks dat de wil er is, het cliëntperspectief toch nog onderbelicht is,’ aldus Mind, een organisatie voor de belangenbehartiging van iedereen die te maken heeft met psychische klachten. ‘Ook op dat vlak moeten we een stap zetten en co-creatief aan de slag’, verklaart Kuiper.
Het kan voelen als een taai proces, maar, het gaat ook om de kleine dingen die je morgen al kunt doen. ‘Uiteindelijk is domeinoverstijgende samenwerking geen doel op zich, het is een middel om mensen of naasten zo goed mogelijk te ondersteunen. En dat wil elke professional in de zorg.’ Dus roept ze op: ‘Medisch en sociaal hulpverleners kunnen elkaar opzoeken. Welzijnswerkers, sociaal werkers en wijkteams kan je uitnodigen en laten aansluiten bij overleggen. Vraag elkaar waar je kan versterken, verbind met elkaar en ga samen op pad. Breng de sociale kaart in beeld, probeer inzicht te krijgen in wie wat doet. Het klinkt vrij simpel, maar het vergt moed, lef en draagvlak.’ Om te beginnen is de module volgen een goede start.
Dit leertraject is bestemd voor de ggz, het sociaal domein en domeinoverstijgende samenwerkingsverbanden. Het is bestemd voor professionals (met enige mate van beslissingsbevoegdheid) die te maken hebben met cliënten met ernstige psychische problemen. De samenwerking tussen Phrenos en GGZ Ecademy stopt hier niet. In de toekomst zullen zij samen nog verdere modules en leerproducten ontwikkelen.
Kompas ernstige psychische problemen en kwaliteit van leven
De e-learning Domeinoverstijgend samenwerken is gebaseerd op het ‘Kompas ernstige psychische problemen en kwaliteit van leven. Hoe sociaal domein en ggz kunnen bouwen aan samenhang, kwaliteit en innovatie’, waar Kuiper aan werkte voor Phrenos. De e-learning wordt gelanceerd tijdens het eerste (uitverkochte) werkcongres van Phrenos op 6 maart 2024 met als thema Vakmanschap en Samenwerken.
In december 2020 startte Phrenos met de ontwikkeling van het Kompas ernstige psychische problemen en kwaliteit van leven, om te onderzoeken hoe zorg en sociaal domein samen kunnen bouwen aan samenhang, kwaliteit en innovatie. Dit instrument helpt regio’s en organisaties om de zorg en ondersteuning voor mensen met complexe ggz-problemen beter vorm te geven. Dit door ZonMw gefinancierde project sluit naadloos aan bij de opgaven zoals genoemd in het Integraal Zorgakkoord. Het Kompas is een initiatief van Kenniscentrum Phrenos, Mind, Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), Zorgverzekeraars Nederland.
