Het COVID-19 virus dat rondwaart en ons berooft van de illusie dat het leven beheersbaar is heeft ook grote gevolgen voor onze geestelijke gezondheid. Het aantal echtscheidingen stijgt, huiselijk geweld tegen vrouwen neemt toe, evenals de behoefte aan kinderporno. Ook op langere termijn zullen we de bittere vruchten plukken van de angsten en stress die onze weerbaarheid ondermijnen. De financiële crisis van 2008 zorgde dat jaar in Europa en de Verenigde Staten voor tienduizend extra suïcides. De economische gevolgen van corona zullen ongetwijfeld talloze mensen op termijn tot wanhoop drijven en hun leven doen beëindigen.
Corona en ggz
Zorgelijk zijn de gevolgen voor de mensen die al lijden aan psychiatrische aandoeningen. Wereldwijd zijn ouderen en mensen met al bestaande lichamelijke problemen het meest kwetsbaar. Psychiatrische patiënten hebben vaker dan de gemiddelde populatie comorbide somatische problemen. Diabetes, hoge bloeddruk, obesitas, longaandoeningen door roken; dit alles vergroot de kans op de kwetsbaarheid voor het virus. Daarnaast is er vaak sprake van eenzaamheid, voortdurende stress en velen van hen leven onder erbarmelijke omstandigheden in overbevolkte onhygiënische inrichtingen en gevangenissen – waar het onmogelijk is afstand van elkaar te houden – of zwerven, verstoken van voorzieningen, op straat.
Kortom, als je een psychiatrische patiënt bent heb je een groter risico om ziek te worden en te sterven. De kans op overlijden is ook hoger omdat mensen met een psychiatrische aandoening niet de zorg krijgen die ze nodig hebben. Zo stierf onlangs in Bulgarije een psychiatrische patiënt met ernstig lichamelijk lijden. Ze was geweigerd voor een ziekenhuisopname omdat coronapatiënten voorrang hadden. In Frankrijk zijn psychiatrische patiënten die geïnfecteerd waren met COVID-19 weggestuurd bij ziekenhuizen en behandeld in psychiatrische instituten waar de noodzakelijke voorzieningen ontbreken. Daarnaast hebben dakloze psychiatrische patiënten in Rwanda geen toegang tot water en voedsel en staan bloot aan geweld. In Engeland zijn de criteria voor gedwongen opname versoepeld en in Italië is er een toename van dwangopnames. Dit alles wijst er op dat de rechten van mensen met een psychiatrische aandoening in deze tijden van collectieve stress nog meer onder druk staan dan normaal al het geval is.
Manifest
Diverse (internationale) organisaties die zich sterk maken voor de rechten van mensen met psychosociale beperkingen hebben de handen ineen geslagen. Deze organisaties hebben een manifest opgesteld waarin landen op hun verantwoordelijkheid worden gewezen. Ze willen dat de rechten van mensen met beperkingen ook in deze verwarrende tijden worden gewaarborgd op basis van gelijkheid met ieder ander mens. In het manifest roepen ze regeringen op maatregelen te nemen en ervoor te zorgen dat mensen met psychiatrische aandoeningen toegang hebben tot testen, zorg en adequate informatie omtrent het virus. Ook is van belang om personen met psychiatrische aandoeningen en hun belangenorganisaties te betrekken bij het vaststellen van beleid rondom de epidemie. De verklaring is te downloaden op de website van CHRUSP.
Van Rob Keukens (inhoudelijk adviseur GGZ Ecademy)
Rob Keukens is naast zijn werk als inhoudelijk adviseur voor GGZ Ecademy betrokken bij de Federation Global Initiative on Psychiatry (FGIP). Dit is een internationale non-profit organisatie die zich wereldwijd bezighoudt met het bevorderen van humane, ethisch verantwoorde geestelijke gezondheidszorg. Hoeksteen van de organisatie is het opkomen voor het naleven van mensenrechten in de ggz.
