Leertraject voor ggz-professionals, waarin ervaringsdeskundigen vertellen
Kirsten, Patrick, Carlijn, Alex, Froukje en Abbie hebben iets gemeen: ze hadden suïcidale gedachten en hebben pogingen gedaan om suïcide te plegen. Het zijn mannen, vrouwen, jong, oud. Ze hadden je broer of zus kunnen zijn, je buurvrouw of je oom. In Nederland zijn veel meer mensen zoals zij.
Om deze mensen beter te helpen om hun suïcidale gedachten te verminderen, is nog veel nodig in de zorg en in de maatschappij: de preventie kan en moet beter en het taboe kleiner.
Hans Wanrooy maakte het leertraject ‘Mythen over zelfmoord’ samen met zijn compagnon Roland Postma. Hij vertelt over zijn drijfveren, wat hem raakte in de ontwikkeling en wat hij hoopt dat dit leertraject verandert in de zorg voor mensen met suïcidale gedachten.
Veel voorkomende, vaak onterechte opvattingen over suïcidaal gedrag
‘Mythen over zelfmoord’ behandelt zes veel voorkomende, vaak onterechte opvattingen over suïcidaal gedrag. Het zijn mythen die vroegtijdige herkenning, preventieve en goede behandeling in de weg staan. ‘Ook in de zorg bestaan deze opvattingen nog altijd’, zegt Wanrooy. ‘En dat terwijl deze gevoelens zo heftig zijn en zoveel eenzaamheid, radeloosheid en wanhoop met zich meebrengen. Het aantal suïcides helemaal naar nul brengen gaat niet’, zegt Wanrooy. ‘Maar er is zoveel winst te behalen en daarom wilde ik dit leertraject graag samen met GGZ Ecademy ontwikkelen.’
Hoe het leertraject tot stand kwam
Wanrooy komt voor het eerst echt in aanraking met het onderwerp doordat hij video’s ging maken voor 113 Zelfmoordpreventie. Het onderwerp suïcidepreventie raakt hem en hij verdiept zich vervolgens in dit werk als bestuurslid van de Ivonne van de Ven Stichting. ‘De Stichting zet zich in voor een betere suïcidepreventie in Nederland’, legt hij uit. ‘Op een congres ontmoette ik Derek de Beurs, onderzoeker en schrijver van het boek Mythen over Zelfmoord. In dit boek bespreekt hij veelvoorkomende opvattingen over suïcide en toetst ze aan de wetenschap. We zien daarin al dat zelfmoord een complex fenomeen is dat zich moeilijk laat voorspellen.’ De mythen in het boek vormden een basis voor een lijst met mythen waarop uiteindelijk het ontwikkelde leertraject is gebaseerd. ‘Maar deze mythen zijn niet allemaal relevant voor hulpverleners, dus samen met “113” en psychologen hebben we een selectie gemaakt en aangevuld met andere mythen.’ Zo kwamen we tot zes verschillende mythen, waarover we met de zes ervaringsdeskundigen hebben gesproken.’ Ervaringsdeskundigen aan het woord Dat is ook direct bijzonder aan dit leertraject. ‘Over het algemeen komen nabestaanden aan het woord, psychologen en psychiaters misschien. Maar zelden zie je de persoon die zelf een poging heeft gedaan aan het woord. Dat is hier wel het geval’, legt Wanrooy uit. Deze mensen nemen je mee in hun ervaringen. Wat heeft wel goed gewerkt en wat heeft uiteindelijk het verschil gemaakt om hun suïcidale gedachten te verminderen.
Deskundigen geven vanuit hun vakgebied toelichting op de mythen
Onder andere De Beurs, Maryke Geerdink (Manager hulpverlening/klinisch psycholoog bij 113 Zelfmoordpreventie) en Wilco Janssen (GZ-psycholoog en onderzoeker bij 113 Zelfmoordpreventie) zie je terug in de video’s. Naast de video’s waarin de mythen behandeld worden, kan je ook lange interviews met deze personen bekijken, waar de fragmenten uit komen. Zo kan je het hele verhaal van deze mensen horen, vanuit hun perspectief verteld.’
Mensen aan het denken zetten is het doel
Het doel is nadrukkelijk niet te vertellen aan ggz-professionals hoe een behandeling zou moeten of hoe je het gesprek moet voeren. ‘Het doel is eerder mensen aan het denken te zetten. Professionals kunnen in deze module nagaan hoe ze zelf over de mythen denken, waarom ze dat denken en de uitleg van deskundigen en de ervaringsdeskundigen helpt hierbij. Je maakt dus ook geen toets en krijgt geen vragenlijst. Als het goed is heb je na het doornemen van de video’s en vragen meer begrip voor mensen met suïcidale gedachten en ben je daardoor ook beter in staat om het te herkennen en het gesprek daarover aan te gaan.’
De ervaringsdeskundigen die meewerkten zijn er nog en vertellen hun verhaal. ‘Ze zijn allemaal op de goede weg, de een is nog wel kwetsbaarder dan de ander. Maar ze zijn ok, kunnen omgaan met hun gedachten.’ De oproep van Wanrooy is duidelijk: ‘Ook bij hulpverleners heersen deze mythen nog. Volg deze module als onderdeel van je werk, scholing of uit interesse, zodat preventie en behandeling beter en effectiever kunnen zijn. Natuurlijk is het een onderwerp dat je hopelijk niet elke week in je praktijk tegenkomt, zelfs niet als je psycholoog of psychiater bent. Des te meer reden is er om je erin te verdiepen, zodat als je het een keer op je pad vindt, je weet wat je wel of niet kan doen, vragen en hoe je in contact gaat met de persoon die je wilt helpen.’
De zes mythen die het leertraject behandelt:
- Iemand die denkt aan zelfmoord wil dood
- Suïcide is een welbewuste, vrije keuze
- Vragen naar suïcidale gedachten brengt iemand op een idee
- Een suïcidepoging is alleen een schreeuw om aandacht
- Iemand die erover praat, doet het niet
- Iemand die zelfmoord wil plegen, kun je toch niet tegenhouden
Dit leertraject is bestemd voor alle zorgprofessionals in de ggz, speciaal voor:
- Aandachtsfunctionaris
- Agoog
- Basis psycholoog
- Begeleider
- GZ psycholoog
- Klinisch psycholoog
- Maatschappelijk werkende
- POH GGZ
- Psychiater
- Psycholoog
- Psychotherapeut
- Sociaal Pedagogisch Hulpverlener
- Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige
- Verpleegkundig specialist
- Verpleegkundige
- Ervaringsdeskundige
Meer informatie over het leertraject in de productcatalogus van GGZ Ecademy. Of bekijk het themaoverzicht Suïcidepreventie en de Zorgstandaard.
Interview: Dominique van Dam, Letters & Concepts
