Op 24 februari 2022 vielen Russische troepen Oekraïne binnen. Binnenkort is dat alweer twee jaar geleden. Twee jaar waarin de bevolking onnoemelijk leed is aangedaan. Ruim 6 miljoen inwoners, vooral vrouwen en kinderen, hebben hun toevlucht gezocht in het buitenland en zijn afgesneden van hun zoon, hun man, hun vader. Nog eens 5 miljoen Oekraïners zijn van huis en haard verdreven en moesten elders in het land een plek zien te vinden. Toegepast op ons land zou dat betekenen dat bijna 5 miljoen Nederlanders ontheemd zijn. Twintigduizend kinderen zijn ontvoerd en gedeporteerd naar Rusland. Bijna 80% van de bevolking rapporteert verlies van inkomen, 30% heeft hun baan verloren terwijl de inflatie rond de 20% ligt. Kritische infrastructuur, zoals energievoorzieningen, wordt moedwillig vernietigd zodat velen in de koude winter zonder elektriciteit of verwarming zitten.
Ook gezondheidsvoorzieningen zijn doelwit. Hoewel volgens de Geneefse conventie deze instellingen ontzien moeten worden, gebeurt dat niet. Inmiddels zijn ruim 1200 aanvallen op dergelijke voorzieningen gerapporteerd. Ziekenhuizen, kinderklinieken, kraamklinieken maar ook psychiatrische ziekenhuizen zijn beschadigd of vernietigd, waardoor de toegang tot en beschikbaarheid van de zorg onder druk staat. Wat precies het doel is van de agressor: het ondermijnen van de moraal van de bevolking. In steden als Mariopol, Kramatorsk, Kherson, Charkiv, Sumy en Kiev zijn drone-aanvallen uitgevoerd op psychiatrische instellingen. Naar schatting is minstens één op de drie Oekraïners getroffen door de verstoring van de gezondheidszorg door het conflict. Inmiddels leven naar schatting 9,6 miljoen Oekraïners mogelijk met geestelijke gezondheidsproblemen. Vooral angst, depressie en posttraumatische stress. Een aantal dat volgens de Wereldgezondheidsorganisatie als gevolg van de verschrikkingen zal toenemen tot 15 miljoen. De nood wordt hoger terwijl het ggz-aanbod krimpt.
De cijfers zijn overweldigend, anoniem en niet of nauwelijks te bevatten. Dat kan maken dat er een gevoel van moedeloosheid ontstaat. Inwoners van West-Europa lijken oorlogsmoe, in de kranten is de oorlog geen voorpaginanieuws meer. Steun blijft belangrijk, ook al is het ogenschijnlijk een druppel op een gloeiende plaat. In 2023 zijn dankzij een gift van GGZ Ecademy en particuliere donaties ruim duizend hoofdlampen geschonken aan ggz-verpleegkundigen en psychiaters, zodat zij ’s nachts als de stroom is uitgevallen zorg aan hun patiënten kunnen blijven geven. Een hoofdlamp is misschien een klein gebaar, maar het is meer dan een bruikbaar instrument. Het is ook een teken dat collega’s in het Westen aan hen denken. Een teken van waardering en hoop.
Donaties zijn welkom. Federation Global Initiative on Psychiatry. NL46 INGB 0006 0707 13 . O.v.v. Oekraïne / Rob Keukens
www.gip-global.org
Column van Rob Keukens: Voorzitter bestuur GIP Benelux en inhoudelijk adviseur GGZ Ecademy
Rob is naast zijn werk als inhoudelijk adviseur voor GGZ Ecademy betrokken bij de Federation Global Initiative on Psychiatry (FGIP). Dit is een internationale non-profitorganisatie die zich wereldwijd bezighoudt met het bevorderen van humane, ethisch verantwoorde geestelijke gezondheidszorg. Hoeksteen van de organisatie is het opkomen voor het naleven van mensenrechten in de ggz.
